Femke ontmoet… meester Jos

Afgelopen jaar was meester Jos van Boekel 40 jaar werkzaam in het onderwijs. Ik ontmoette hem in zijn woonplaats Mill, waar hij met zijn vrouw Sjan woont en tijdens een mooie wandeling langs De Kuilen richting Langenboom vertelde Jos over het onderwijs, zijn familie, de handbalvereniging MHV’81, de carnaval en over zichzelf.

Groot gezin
Jos werd op 31 oktober 1953 samen met zijn tweelingzus Joke geboren als jongste van het boerengezin van Boekel. Vanaf dat moment was het gezin met tien kinderen compleet. In die tijd wist je van tevoren nog niet dat er een tweeling op komst was, dus dat was een mooie verassing. Jos vertelt me een anekdote over die eerste dag van zijn leven: “Het was gebruikelijk dat kinderen zo snel mogelijk na de geboorte gedoopt werden, dus op de dag van onze geboorte gingen onze ouders met ons, onze peetoom en peettante, mijn oudste broer en de buurvrouw naar de kerk. Daar hoorden ze dat wij niet allebei dezelfde peetoom en peettante mochten hebben en om alles toch door te kunnen laten gaan, werden mijn oudste broer en de buurvrouw mijn peetoom en peettante.” Pas jaren later, toen Jos ging trouwen kwam hij erachter dat zijn oudste broer Tien en de vroegere buurvrouw zijn peetouders waren. Over het grote gezin en de naam van de oudste zoon (Mar)Tien, zijn nog wel eens wat grappen gemaakt grinnikt Jos: “Mijn ouders zouden een vooruitziende blik hebben gehad, want het zouden er ‘mar tien’ worden.” Met zijn oudste broer heeft Jos altijd een bijzondere band gehad. Dat hij juist van hem al afscheid heeft moeten nemen, vindt hij erg jammer.

De boerderij
Op de boerderij halverwege Mill en Langenboom, was altijd van alles te doen en de kinderen hadden er dan ook ieder hun eigen taken. “Ik hielp mijn moeder vaak met de (moes)tuin, terwijl een van mijn broers bijvoorbeeld meer van de techniek was. Ieder had zijn eigen interesses en talenten” vertelt Jos en dat kwam goed van pas. Toen Jos 17 was, overleed zijn vader.

Meester Jos
Toen Jos van de mulo naar de HAVO ging, wilde hij of tuinarchitect worden, of het onderwijs in. “En uiteindelijk is het beiden gelukt: ik ben de Pabo gaan doen en ben later de architect van mijn eigen tuin geworden” lacht Jos. Kort na zijn afstuderen als leerkracht op Pabo Groenewoud in Nijmegen, solliciteerde Jos in 1975 bij basisschool ’t Stekske in Langenboom. Hij herinnert zich nog goed die ene zaterdag… Zoals iedere zaterdag was hij ’s morgens al vroeg uit zijn bed gehaald om te helpen bij het schoonmaken van de varkenshokken. Er was al veel werk verricht en ergens in de middag lag Jos in zijn overall even op de bank uit te rusten, toen hoofd van de school Tien Arts plotseling onverwacht binnen kwam lopen. “Hij kwam even kijken ‘wat voor een vlees hij in de kuip had’. Solliciteren ging in die tijd toch wat anders dan nu”, kijkt Jos terug. Nadat ze samen een tijdje in gesprek waren geweest, werd Jos benoemd voor een half jaar, tot aan de kerst. Vlak voor kerst kwam het goede bericht van het ministerie dat Jos contractverlenging kon krijgen. Dat werd groots gevierd: “Bij de plaatselijke supermarkt werd een grote krat mandarijnen gehaald en alle kinderen kregen een mandarijn en waren daarna vrij. En toen alle kinderen weg waren, gingen wij (de leerkrachten) aan de borrel” zegt Jos lachend. Jos was toen meester van de vierde klas, wat nu groep zes is. De leerlingen die hij toen in de klas had, worden dit jaar allemaal 50. Dat hij nog steeds een bijzondere band voelt met die groep leerlingen, blijkt uit het feit dat Jos met enig speurwerk hun adressen verzameld heeft en ze allemaal voor hun 50e verjaardag een zelfontworpen ansichtkaart stuurt. In september 2016, als ze allemaal 50 zijn, komen ze in een reünie nog een keer bij elkaar.

Even weg uit Langenboom
Na een aantal jaren op ’t Stekske besloot Jos in 1998 te solliciteren op de functie van directeur van de basisschool in Wilbertoord. Hij werd daar aangenomen en pakte het werk vol enthousiasme op. Jos heeft daar onder andere de verbouwing van de zolder tot handenarbeidlokaal georganiseerd en startte in Wilbertoord ook met het schoolkamp, zoals hij dat in Langenboom ook had opgezet. Jos genoot van het organiseren en uitvoeren van projecten, maar merkte dat het boekhoudkundige en het beleidsmatige werk, dat ook steeds meer deel ging uitmaken van de functie van directeur, hem veel energie kostte. “Ik kon steeds minder goed inslapen, lag steeds vaker ’s nachts te woelen en werd ook ’s morgens steeds vroeger wakker.” Terwijl iedereen om hem heen heel tevreden was hoe het allemaal liep, was er een persoon die niet echt gelukkig was, en dat was Jos. Toen er in Langenboom een vacature kwam voor groep 8, heeft Jos de knoop door gehakt en hij werd daar weer met open armen ontvangen, door de toenmalige directeur Toon Ermers.

Groep 8
Het grootste deel van de afgelopen 40 jaar heeft Jos voor de zesde klas en later groep acht gestaan. “Dat is een mooi jaar om als leerkracht te mogen begeleiden. Het is voortbouwen op alles wat er eerder in de basisschool is aangeleerd, het is ook het jaar dat de vruchten geplukt worden.” Als leerkracht van groep acht heeft Jos ook veel overleg met de middelbare school. Jos vindt het heel bijzonder om samen met de kinderen iets af te sluiten. “Je groeit zo met die kinderen mee, beleeft samen de spanning van de eindmusical en dan doet het altijd toch een beetje pijn om ze te moeten laten gaan.”

Als ik Jos vraag wat voor hem het belangrijkste is als hij voor de klas staat, is zijn antwoord kort en krachtig: “relatie”. Hij realiseert zich dat dat misschien niet met alle kinderen in zijn loopbaan helemaal gelukt is, maar met de meesten heeft hij een band weten op te bouwen, waardoor kinderen bereid zijn iets van hem te leren. Richting de ouders van zijn leerlingen communiceert Jos regelmatig per e-mail wat er speelt in de klas, waar ze mee bezig zijn en welke opdrachten de kinderen hebben gekregen. “Daar krijg ik vaak hele leuke en enthousiaste reacties op” zegt hij met een glimlach op zijn gezicht. Hij geniet daar duidelijk van.

Veranderingen
Op mijn vraag wat er in de afgelopen 40 jaar allemaal veranderd is in het onderwijs, geeft Jos meteen aan: “De jeugd vind ik echt niets veranderd!” De insteek van het onderwijs is volgens Jos wel erg gewijzigd: “Wat we tegenwoordig steeds meer doen, en dat vind ik wel heel goed, is kijken: hoe werkt het brein eigenlijk? Hoe komt het dat kinderen iets wel of juist niet oppikken? We kijken steeds meer of het kind misschien iets anders nodig heeft dan alleen herhaling. We gaan op zoek naar een manier om de kinderen intrinsiek te motiveren. Kinderen zijn vanuit zichzelf zo leergierig, daar moeten we gebruik van maken.” Meester Jos is ook veranderd door de jaren heen. “40 jaar terug was het toch echt meer gezaghebbend. Er werd toch vaak strafwerk meegegeven en dat deed ik dus ook wel eens.” Jos is daar vele jaren geleden echter vanaf gestapt. “Het heeft toch helemaal geen zin! Het werkt veel beter om met een kort gesprekje van een paar minuten duidelijk te maken wat de bedoeling is.” Jos geeft aan dat hij op sommige punten ook niét veranderd is. Zo noemt hij de manier waarop hij nog altijd zijn lessen grondig voorbereidt. Deze grondigheid kenmerkt Jos; als hij iets doet, doet hij het goed en is het tot in de puntjes uitgedacht en verzorgd! Op basis van de handleiding van de methode, gaat Jos op zoek naar andere manieren om de kinderen te motiveren, zodat ze dagelijks leren. Daarbij durft hij ook onderdelen van de les weg te laten. “Het is niet nodig om kinderen dingen te vertellen die ze al weten, dat is niet leuk en daar worden ze niet wijzer van!” Jos vertelt me trots over de nieuwe ontwikkelingen op ’t Stekske, waar ze mogelijk volgend schooljaar gaan starten met werken volgens IPC, International Primary Curriculum. Kort gezegd is dat vakoverstijgend en thematisch werken, met hoge verwachtingen, een hoge betrokkenheid en uitgaande van de creativiteit van de leerlingen. Waar al de veranderingen Jos ook wel eens een periode behoorlijk uit zijn slaap hebben gehouden, en hij soms best bang was om ‘om te vallen’, zit Jos op dit moment prima in zijn vel.

’t Stekske
Jos stapt dinsdag tot en met vrijdag ’s morgens rond 7:30u op zijn fiets naar school en geniet dan van de natuur onderweg. “De sfeer op ’t Stekske is altijd zo fijn” zegt Jos “de collegialiteit, de kameraadschap, het enthousiasme heeft me altijd veel gebracht en maakt dat ik dagelijks met veel plezier naar mijn werk ga.” Als voorbeeld van de fijne sfeer vertelt Jos vol trots over zijn jubileumfeest, waar hij door zijn collega’s en oud-collega’s verrast werd met mooie woorden en enkele voordrachten. Hij heeft daar erg van genoten. Al luisterend naar zijn verhaal, denk ik dat ik met alle anekdotes over de afgelopen 40 jaar wel een boek zou kunnen vullen. Zo gaven de leerkrachten via het raam wel eens briefjes aan elkaars groepen met daarop teksten als: ‘Kan het niet wat zuiverder? Wat zingen jullie vals!’ “Zo hadden we heel wat schik met elkaar” zegt Jos “en dat voelen de kinderen ook.” Uiteraard waren er in die jaren ook dieptepunten. Zo hebben het overlijden van oud schoolhoofd Tien Arts en het overlijden van leerling Rens diepe indruk op Jos gemaakt.

Gezin
Vanaf het moment dat Jos Sjan in 1974 op de kermis in Wanroij beter leerde kennen, zijn ze onafscheidelijk. In 1978 trouwden ze en samen hebben ze inmiddels naast hun drie nu volwassen kinderen Aafke, Wouter en Leonieke, twee hele lieve kleinkinderen en wordt de derde in november verwacht. Opa Jos en oma Sjan passen regelmatig op de kleintjes, als Jos me daarover vertelt, straalt het enthousiasme en de liefde ervan af.

Bestuurlijke functies
Jos is graag onder de mensen en heeft in zijn leven heel wat bestuurlijke functies vervuld. Dat begon met de functie van voorzitter bij de Katholieke Plattelands Jongeren (KPJ), waar hij onder andere een aspirantengroep voor kinderen vanaf 12 jaar opzette. Later in Mill heeft hij met enkele anderen het jongerenpastoraat op gezet, als opvolging van het vormsel. Toen in 1981 de Millse Handbalvereniging MHV’81 werd opgericht, gaf Jos daar een aantal jaren training aan de jeugd. In de jaren dat zijn eigen kinderen gingen handballen, was hij regelmatig als supporter op de tribune te vinden. Van het een kwam het ander en Jos is ruim 15 jaar als voorzitter en later in de sponsorcommissie actief geweest bij MHV’81. In die rol sprak hij veel met spelers, ouders, trainers, en vrijwilligers. “In die tijd maakte ik wekelijks heel veel uren, overdag had ik mijn werk op school en ’s avonds vanaf 19:30u stond in het teken van de handbalvereniging. Op een haar na hebben we toen de eredivisie van het handbal gehaald.” Op dit moment is Jos nog als vertrouwenspersoon bij MHV’81 betrokken. Ook bij de carnavalsvereniging heeft Jos verschillende actieve functies vervuld. Dat begon nadat hij in 2002 prins carnaval werd in het 4×11 jubileumjaar en vervolgens bij het bestuur en bij de club van oud prinsen een actieve rol ging vervullen. In al deze vrijwilligers functies kwam de kwaliteit van Jos om mensen mee te krijgen en aan het werk te krijgen heel goed van pas.

Ontspanning
De grote tuin rondom het huis van Jos en Sjan is piekfijn in orde en op en top verzorgd, met oog voor details. Het is een waar paradijs, waar Jos met veel plezier vele uurtjes per week in en aan werkt. Rondom de tuin staan een aantal grote bomen, waartussen Jos een ‘kabouterpad’ heeft gemaakt, voor zijn kleinzoon. Jos geniet ervan als de kleine jongen daar tussen de bomen op ontdekkingstocht gaat. In de tuin kan Jos zich heerlijk ontspannen, maar ook voor een wandeling of fietstocht door de vrije natuur samen met Sjan is hij wel te vinden. Op vakantie of in de tuin, kan Jos zich ook uitstekend vermaken met het lezen van thrillers.

Tot slot
Jos hoopt nog een aantal jaar zijn werk met veel plezier te mogen doen. Volgende week staat het 30e schoolkamp van ’t Stekske gepland. Jos heeft aan de wieg van dit schoolkamp gestaan en is er bijna alle 30 keren bij geweest. Het kamp is een voorbeeld van hoe gestructureerd, goed voorbereid en nauwkeurig Jos in alles te werk gaat: een uitgebreid draaiboek, plastic kisten met alle materialen, perfect gesorteerd en het loopt als een trein!

De kinderen van zijn klas hebben meester Jos allemaal met één woord getypeerd. Die woorden vind je terug in onderstaande afbeelding.

Jos kreeg bij zijn 40-jarig onderwijsjubileum van zijn werkgever een cadeaubon voor dit ‘Levensverhaal in vogelvlucht’ (Levensverhaal beknopt) cadeau.